สรุปบทที่ 2

ความหมายของปรัชญาทั่วไป ปรัชญาคือการแสวงหาความรู้ ที่เรียกว่าความจริงอันสูงสุดหรือ สัจธรรม เพื่อนำมาใช้อธิบายกฏเกณฑ์ที่เกิดขึ้นทั้งที่เป็นนามธรรมและรูปธรรมของสิ่งต่างๆในจักรวาล 
ความหมายของปรัชญาการศึกษา ปรัชญาการศึกษา คือความเชื่อหรือแนวความคิดที่แสดงออกมาเป็นอุดมการณ์ นำไปกำหนดเป็นวัตถุประสงค์ของการศึกษาที่มีทิศทางและวิธีการที่ชัดเจน และเกิดประโยชน์สูงสุดแก่ผู้ศึกษา 
ความสัมพันธ์ระหว่างปรัชญากับการศึกษา ปรัชญาและการศึกษา มีจุด ร่วมกันคือ การกำหนดคุณค่าและรู้จักชีวิตของมนุษย์ จอห์น ดิวอี้ ได้กล่าวว่า ปรัชญา มีลักษณะเป็นทฤษฎี และการศึกษาเป็นปรัชญามาปฏิบัติ ขอบเขตของปรัชญา ปรัชญามีขอบเขตของเนื้อหาสาระแบ่งเป็น 4แขนง ดังนี้
1) อภิปรัชญา มุ่งศึกษาและค้นหาเกี่ยวกับภาวะความจริงสูงสุด เป็นความจริงพื้นฐานขั้นสุดท้ายที่เรียกว่า ความจริงอันติมะ
2)ญาณวิทยา วิเคราะห์หลีกหรือทฤษฎีแห่งความรู้ที่มีความสำคัญต่อปรัชญาการศึกษา เพื่อให้ผู้เรียนฝึกฝนและค้นหาความรู้ ความจริงเกี่ยวกับโลก
3)คุณวิทยา วิเคราะห์คุณค่าหรือค่านิยมเกี่ยวกับความดี ความงาม คุณวิทยากำเนิดมาจากจินตนาการของเพลโต
4) ตรรกวิทยา ศึกษากฎเกณฑ์การใช้เหตูผลการคิดอย่างมีเหตุผล มีระบบระเบียบการหาเหตุผลทางตรรกยวิทยามี 2 แบบ คือ อุปนัยและนิรนัย

ปรัชญาการศึกษาไทย ใช้หลักทางพระพุทธศาสนา ตามแนววิถีที่เรียกว่าพุทธปรัชญามาประยุกต์ใช้สร้างปรัชญาตามแนวพุทธธรรม โดยใช้วิธีปทัสถาน คือ เป็นการเสนอวิธีที่มีอยู่แล้วไม่ต้องคิดวิธีการใหม่และผู้ที่นำปรัชญาพุทธธรรมมาใช้คือสาโรธบัวศรีพ.ศ.2529 หลักธรรมที่นำมาใช้มีดังนี้ ขันธ์ 5 นิพพาน มรรค8 อริยสัจ4 กิจในอริยสัจ4 (กิจญาณ)

คำถามทบทวนบทที่ 3

1.แนวคิดทางการศึกษาของไทยยุคก่อนมีระบบโรงเรียน  มีสาระสำคัญอะไรบ้าง

ตอบ  การศึกษาไม่มีระบบและแบบแผน  วัดเป็นแหล่งให้ความรู้  พระภิกษุเป็นผู้สอนเพียงเพื่อประกอบอาชีพ 
ส่วนใหญ่วิชาความรู้ที่ถ่ายทอดไม่มีการจดบันทึกไว้แต่จะใช่ความสามารถในการท่องจำมากกว่า
2.สมัยกรุงสุโขทัยกับกรุงศรีอยุธยา  การจัดการศึกษาเหมือนกันหรือต่างกันอย่างไรอธิบาย
ตอบ    เหมือนกัน คือมีวัดเป็นศูนย์กลางในการศึกษา  ทำหน้าที่อบรมสั่งสอนและถ่ายทอดวิชาความรู้ อ่าน เขียน ภาษาไทย  ภาษาบาลี และวิชาความรู้เบื้องต้น อีกทั้งสอนวิชาป้องกันตัวสำหรับผู้ชาย  ใช้ในเวลาศึกสงคราม  ส่วนผู้หญิงจะสอนวิชาหัตถศึกษา เพื่อเป็นเครื่องมือทำมากิน เช่น งานประดิษฐ์    เย็บปักถักร้อยและทอผ้า
3.อิทธิพลของชาวตะวันตกที่มีต่อการศึกษาไทยยุคก่อนมีระบบโรงเรียนมีอะไรบ้าง
ตอบ  มีการเผยแพร่ศาสนาคริสต์และตั้งโรงเรียนสอนศาสนา อีกทั้งยังมีการสอนวิชาการแบบยุโรป อาทิ ดาราศาสตร์ ภาษาฝรั่งเศส  ต่อเรือและการก่อสร้าง
4.การจัดการศึกษาสมัยธนบุรีและรัตนโกสินทร์ตอนต้น  มีความก้าวหน้าอย่างไร
ตอบ    การจัดการศึกษาสมัยกรุงธนบุรีและรัตนโกสินทร์ตอนต้น  มีการเปลี่ยนแปลงไม่เด่นชัดมาก  ชาวบ้านที่มีฐานะดีและข้าราชการนิยมส่งบุตรหลานไปศึกษาเล่าเรียนที่วัด  ส่วนการจัดการศึกษาสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้นเริ่มมีการนำวิทยาการใหม่ๆมาใช้  มีการสอนภาษาอังกฤษจากหมอสอนศาสนา  ตั้งโรงพิมพ์แห่งแรก(รัชการที่4)และจัดพิมพ์ตำราเรียน เป็นจุดเริ่มต้นของการปฏิรูปการศึกษาไทยในยุคสมัยต่อมา
5.แบบเรียนเล่มแรกของไทยชื่อ  เกิดในสมัยใด ตรงกับรัชกาลใด มีที่มาอย่างไร
ตอบ   แบบเรียนเล่มแรกของไทย ชื่อ “ จินดามณี”  เกิดขึ้นในสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช ประมาณ พ.ศ.2199 – 2231  มีที่มาจากการที่มีชาวต่างชาติเข้ามาติดต่อการค้า  และนำศาสนาเข้ามาเผยแพร่ทำให้พระองค์เกรงว่าคนไทยจะหันไปเข้ารีตและนิยมฝรั่ง  ทรงรับสั่งให้พระโหราธิบดีแต่งหนังสือแบบเรียนภาษาไทยเป็นของตนชื่อ “จินดามณี”นับเป็นหนังสือแบบเรียนเล่มแรกของไทย
6.การจัดการศึกษาภาคบังคับ  มีลักษณะเป็นอย่างไร  จงอธิบาย  ยกเหตุผล
ตอบ  การจัดการศึกษาภาคบังคับ  มีลักษณะการจัดการศึกษาที่มีความรู้ทั้งฝ่ายสามัญศึกษาและวิสามัญศึกษา มีจุดมุ่งหมายเพื่อรับผิดชอบชั่วดี นำวิชาไปประกอบอาชีพและการเป็นพลเมืองดี  เช่น ประถมศีกษา
7.การจัดการศึกษาที่เรียกว่า มาติกาศึกษา เป็นอย่างไร จงอธิบาย ยกเหตุผล
ตอบ   การจัดการศึกษาแบบมาติกาศึกษา คือ มีศูนย์กลางการศึกษาอยู่ที่วัด
สำหรับการศึกษาแบบมาติกาศึกษา มีอยู่ 8 มาติกา คือ                                            
4.1 ตำบลที่เล่าเรียนคือที่ตั้งของวัด
4.2 โรงเรียนคือ ที่เรียนในวัด เช่น หอฉัน หอสวดมนต์ ศาลาการเปรียญ กุฏิและวิหาร
4.3 นักเรียนและครู มี 3 ประเภทคือ ภิกษุ สามเณร และศิษย์วัด
4.4 เวลาเรียนคือ ตอนพระว่าง
4.5 เครื่องเล่าเรียนคือ กระดานชนวน ดินสอพอ กระดาษข่ายและปากกาไม้ไผ่ เป็นต้น
4.6 วิชาหนังสือคือ หนังสือเรียนและหนังสืออ่านประกอบ
4.7 วิชาเลขคือ เลขคณิตวิธีต่าง ๆ
4.8 ข้อบังคับการเรียนคือ ระเบียบวินัย การลงโทษ และการชมเชย
8. การจัดการศึกษาที่มุ่งคนเข้ารับราชการตรงกับสมัยใด จงอธิบาย ยกเหตุผล
ตอบ  การจัดการศึกษาที่มุ่งคนเข้ารับราชการตรงกับรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
 ตั้งโรงเรียนสอนภาษาไทย ที่พระบรมมหาราชวังเป็นโรงเรียนแห่งแรกของไทย มีพระยาศรีสุนทรโวหาร (น้อย อาจาริยางกูร) เป็นอาจารย์ใหญ่   มุ่งที่จะฝึกคนเข้ารับราชการ เรียนภาษาไทย การคิดเลข และขนบธรรมเนียมราชการ
9. การปฏิรูปการศึกษาในยุคปัจจุบันท่านเห็นด้วยหรือไม่ จงอธิบาย ยกเหตุผล
ตอบ  เห็นด้วย  เพราะการศึกษาของไทยจะได้มีการพัฒนาอย่างต่อเนื่อง   ผู้เรียนจะได้มีผลสัมฤทธิ์ที่สูงขึ้นตามศักยภาพและเพื่อนำพาประเทศไปสู่สากล
10. ท่านเข้าใจการจัดการศึกษาเข้าสู่สมาคมอาเซียน มียุทธศาสตร์ที่สำคัญอย่างไร
ตอบ  การจัดการศึกษาเตรียมเข้าสู่สมาคมอาเซียน กำหนดยุทธศาสตร์ที่สำคัญคือ สร้างความตระหนัก หลักสูตรระดับประถมศึกษาและมัธยมศึกษา เตรียมบุคลากรครูและนักเรียนเพื่อรองรับ และขยายโอกาสทางการศึกษา ที่สอดคล้องกับตลาดแรงงานและเศรษฐกิจของยุคโลกาภิวัตน์

 

สรุปบทที่ 3

         วิวัฒนาการศึกษาไทย มีการวิวัฒนาการดังนี้  คือ การศึกษาไทยยุคโบราณ ไม่มีแบบแผนที่จัดเจนสมัยกรุงสุโขทัย ประดิษฐ์อักษรไทยครั้งแรก สถานที่เรียนคือ สำนักสงฆ์หรือวัด สำนักราชบัณฑิต ราชสำนัก สมัยกรุงศรีอยุธยา สถานศึกษาที่วัดและบ้าน มีการติดต่อกับชาวตะวันตก จัดตั้งโรงเรียนคริสต์ศาสนาครั้งแรก ประดิษฐ์ตัวพิมพ์อักษรไทยครั้งแรก เรียนวิชาการแบบยุโรป สมัยกรุงธนบุรีและกรุงรัตนโกสินทร์ตอนต้นคือ กู้ชาติและรวบรวมความเป็นปึกแผ่นและสร้างเมือง การจัดการศึกษาไทยสมัยปฏิรูป เพื่อความอยู่รอดและความก้าวหน้าของประเทศ
การจัดการศึกษาสมัยกรุงสุโขทัย (พ.ศ.1781-1983)   ผู้ให้กำเนิดอักษรไทยครั้งแรกเมื่อ พ.ศ.1826
การจัดการศึกษา สมัยกรุงศรีอยุธยา สถานศึกษาที่วัดและบ้าน มีการติดต่อกับชาวตะวันตก จัดตั้งโรงเรียนคริสต์ศาสนาครั้งแรก ประดิษฐ์ตัวพิมพ์อักษรไทยครั้งแรก
การจัดการศึกษาสมัยกรุงธนบุรีและรัตนโกสินตอนต้น พ.ศ. 2310-2325 รัชสมัยพระเจ้าตากสินภาระที่สำคัญคือการกอบกู้บ้านเมืองเพื่อความเป็นปึกแผ่น 

 

ตอบคำถามบทที่ 2

1. การจัดการศึกษาที่ไม่มีปรัชญาเป็นแนวทางท่านเห็นด้วยหรือไม่อย่างไรจงอธิบาย

ตอบ ไม่เห็นด้วย เพราะการศึกษาปรัชญาเป็นการมุ่งแสวงหาความจริงเพื่ออธิบายปรากฏการณ์ต่างๆที่อยู่ในขอบข่ายที่สนใจหากการศึกษาไม่มีปรัชญาเป็นแนวทางการศึกษาอาจไม่มีประสิทธิภาพเท่าที่ควร
2. ปรัชญากับการศึกษาท่านคิดว่ามีความสัมพันธ์กันอย่างไรจงอธิบาย
ตอบ  มีความสัมพันธ์ คือ ปรัชญา คือความรู้องค์ความรู้ที่เป็นความจริงหากมีการใช้ปรัชญาเป็นแนวทางการศึกษา จะส่งผลให้การศึกษามีการพัฒนา
3. จงวิเคราะห์การจัดการศึกษาของโรงเรียนหรือหน่วยงานที่เกี่ยวกับหลักสูตรการจัดเรียนการสอนและการบริการทางการศึกษาว่ามีเรื่องอะไรบ้างที่ดำเนินการตามแนวคิดการศึกษาของปรัชญาจิตนิยมวัตถุนิยมประสบการณ์นิยมอัตภาวนิยม
ตอบ  ปรัชญาจิตนิยม เรื่อง การจัดกิจกรรมทางด้านดนตรีให้ผู้เรียน  ปรัชญาวัตถุนิยม เรื่องจัดให้ผู้เรียนเรียนรู้และคุ้นเคยกับสรรพสิ่งธรรมชาติส่งเสริมให้ผู้เรียนเข้าถึงธรรมชาติของสิ่งแวดล้อมโดยจัดกิจกรรมอาศัยกฎธรรมชาติเป็นหลักประสบการณ์นิยมเรื่อง การที่โรงเรียนเน้นสร้างสิ่งแวดล้อมที่เอื้อต่อผู้เรียนอัตภาวนิยม เรื่อง การให้ผู้เรียนเลือกกิจกรรมชุมนุมตามอิสระ
4. จงบอกหลักการของปรัชญากลุ่มอนุรักษ์นิยมคือสารัตถนิยมและนิรันตรนิยมเหมือนหรือแตกต่างกันอย่างไร                                                                                                                                                                      
ตอบ  เหมือนกันคือ เชื่อว่าหลักการยอมถูกต้องเสมอเชื่อในคุณงามความดีอันสูงสุดที่ไม่เปลี่ยนแปลง
5. จงบอกหลักการของปรัชญากลุ่มกลุ่มเสรีนิยม (liber view) คือพิพัฒนาการนิยม (progressive) และปฏิรูปนิยม (reconstructionism) เหมือนหรือแตกต่างกันอย่างไร
ตอบ  ต่างกัน คือ พิพัฒนาการนิยมมุ่งพัฒนาบุคลิกภาพของเด็กด้านร่างกายอารมณ์สังคม
และสติปัญญาของเด็กปฏิรูปนิยมการเรียนรู้ที่มีค่าต่อเมื่อได้ลงมือปฏิบัติจริงในชีวิตจริงของผู้เรียน
6. จงอธิบายว่าความดีความงามเป็นสิ่งที่วัดได้หรือไม่จงอธิบาย
ตอบ วัดได้ คือความดีความงามสามารถวัดได้จากการกระทำของคนที่แสดงออกมา
7. จงเขียนเรียงความเรื่องโลกทัศน์ของข้าพเจ้าที่มีต่ออาชีพครู
ตอบ   สำหรับดิฉันอาชีพครู  คือผู้สร้าง และแม่พิมพ์ของชาติ   ดิฉันคิดว่าจะเป็นครูนั้นมิใช่ว่าเพียงแค่จบหลักสูตรครุศาสตร์  5   ปี  หรือ ใบเกรดที่มีเกียรตินิยม  เกรดสูงๆ  หรือคิดหาแสวงหาผลประโยชน์จากอาชีพ  ถ้าคุณครูมีความคิดแบบนี้เด็กจะเป็นคนดีได้อย่างไร   สำหรับตัวดิฉันในวันนี้  ดิฉันไม่ได้เป็นนักศึกษาครูที่เก่งที่มีความรู้มากเท่าไร  แต่เวลาที่มีอยู่ในการศึกษาคณะครุศาสตร์  จะเก็บเกี่ยวความรู้ไปสอนนักเรียนและนักเรียนของดิฉันจะต้องเป็นคนดีและนำความรู้นี้ไปช่วยพัฒนาประเทศชาติ
8. ท่านคิดว่าปรัชญาตะวันตกที่เหมาะสมใช้เป็นแนวทางการจัดการศึกษาของไทยมากที่สุดจงอธิบาย
ตอบ  ปรัชญาปฏิรูปนิยม เพราะว่าเป็นปรัชญาที่มุ่งไปสู่การปฏิบัติและการพัฒนาส่งเสริมให้โรงเรียนมีบทบาทในการปฏิรูปสังคมเพื่อใช้การศึกษาเป็นปัจจัยในการสร้างสังคมใหม่ให้มีความเสมอภาคและมีความเป็นธรรม
9. ท่านคิดว่าพุทธปรัชญาจะมาพัฒนาการศึกษาของไทยได้หรือไม่จงอธิบาย
ตอบ  พัฒนาได้เพราะ พุทธปรัชญาจะช่วยสอนในเรื่องของการเตือนสติ รู้จักคิด รู้จักวิเคราะห์ และรู้จักผิดชอบชั่วดี ช่วยขัดเกลาจิตใจ เป็นต้น
10. ท่านคิดว่าปรัชญาที่จัดการเรียนการสอนโดยยึดผู้เรียนเป็นสำคัญจงบอกชื่อและอธิบายการจัดการสอนที่ยึดเป็นผู้เรียนเป็นสำคัญมีวิธีการจัดอย่างไรอธิบายยกตัวอย่าง
ตอบ  ปรัชญาปฏิรูปนิยม (reconstructionism) เชื่อว่าการเรียนรู้ที่มีค่าต่อเมื่อได้ลงมือปฏิบัติจริงในชีวิตจริงของผู้เรียนส่วนการจัดการเรียนการสอนหลักการเชื่อว่า “หนทางปฏิรูปเพื่อสร้างวัฒนธรรมใหม่”(reconstructive road to culture) ยึดถือการศึกษาเพื่อปฏิรูปสังคม เป็นสำคัญ